ADHD, wat kun je ermee?
Leerlingen met ADHD hebben vaak nét iets anders nodig om het maximale uit zichzelf te halen. Wat dat is, ontdekken we bij Luzac graag. Leerlingbegeleider en coach Edmée Joosse fungeert als rots in de branding voor leerlingen met ADHD. Niet alleen omdat ze de kennis en kunde heeft om ze verder te helpen. Ze is namelijk ook nog eens ervaringsdeskundige, waardoor ze de leerlingen als geen ander begrijpt.
Zelf heb je ook ADHD. Hoe ervoer je jouw eigen schooltijd?
‘’Als ik leerlingen spreek, herken ik veel vanuit mijn jeugd. Voor mijn gevoel moest ik extra hard werken om mee te komen met de rest. ‘’Wat zij doen, moet ik ook kunnen’’, dacht ik vaak. Ik had het geluk dat mijn moeder mij houvast bood. Als basisschooljuf hielp zij mij onbewust met alles waar ik op vastliep, van werkstukken structureren tot spreekbeurten voorbereiden. En ook thuis creëerde zij vastomlijnde kaders. Ik wist altijd wat er wanneer moest gebeuren.’’
‘’Toen die kaders wegvielen, werd het écht lastig. Ik begon aan mijn studie ‘Commerciële vormgeving’ en ging op kamers in Nijmegen, waar de structuur van mijn moeder nergens te bekennen was.”
”Ik raakte het overzicht kwijt. Lastig tijdens de studententijd, maar ook zeker als je aan het gezinsleven begint. Na mijn studie had ik veel ballen om hoog te houden. Ik combineerde twee banen als kunstenaar en kinderleidster bij een opvang én deed een opleiding ‘sociaal pedagogisch werk’. We kregen drie zoons, na elke geboorte werd het moeilijker om structuur en overzicht te creëren. Maar waar dit vandaan kwam, werd pas duidelijk toen één van mijn zoons werd gediagnosticeerd met autisme én ook ADHD. De meeste gevallen kennen een erfelijke oorzaak, en die bleek er ook te zijn. De puzzelstukjes vielen op hun plek.’’
‘’Ik ging, onder begeleiding van een psycholoog en met medicatie, aan de slag. Ik kreeg meer overzicht en heb geleerd om vooral te focussen op mijn succesverhalen en creatieve oplossingen die voor me werken. Onzekerheden wist ik om te draaien naar iets positiefs en ik liet ik mij niet meer altijd tegenhouden door negatieve gedachtes. Daar wilde ik anderen graag ook mee helpen! Mijn achtergrond in sociaal pedagogisch werk vormde een mooi startpunt. Ik kreeg een rol als ervaringsdeskundige met ADHD bij PsyQ en heb daar verschillende modules en trainingen voor gevolgd. Inmiddels heb ik mijn eigen praktijk, Medjemee coaching, en combineer ik deze rol met die van leerlingbegeleider bij Luzac.’’
Waarom wilde je leerlingbegeleider worden?
‘’Ik wilde leerlingen graag bieden wat ik zelf in het onderwijs heb gemist: een mentor die mij zag en tips kon geven. Er zijn vaak weinig plekken waar je terechtkunt als je net wat anders in elkaar steekt. Ik denk dat als je meer aandacht aan de mentale gezondheid geeft in een veilige omgeving, leerlingen zich meer gezien en gehoord voelen. Ik zie dat veel leerlingen hierdoor met meer plezier naar school gaan en beter presteren.’’
‘’Ik kom met leerlingen tot mooie gesprekken. We delen ervaringen en hebben weinig woorden nodig om elkaar te begrijpen. En we kijken goed naar wat de leerling nodig heeft. Maar niet alleen leerlingen met ADHD kunnen bij mij terecht. Ik help ook niet gediagnosticeerde leerlingen die vastlopen. Of dat nu om ADHD, faalangst, autisme, angststoornis of een lastige thuissituatie gaat. ‘’
‘’Ze mogen ook zelf aan de bel trekken als ze mijn hulp goed kunnen gebruiken. En zo open als dat zij zijn om hun verhaal te vertellen, ben ik dat ook. Ik merk dat als ik vertel over mijn ervaringen, zij zich meer op hun gemak voelen om dat ook te doen. Zo ontstaat er een vertrouwensband, waarin we goed kunnen onderzoeken wat voor ze werkt.’’
Hoe kunnen docenten leerlingen met ADHD helpen?
‘’Bewustwording is de eerste stap. Het is handig om in grote lijnen te weten wat ADHD inhoudt en wat voor handvatten je kunt geven. Iets om mee te friemelen tijdens de les, zoals een stille fidget of stressbal, kan al helpen bij de concentratie. Of vraag de fysiek onrustige leerling vooral om even een kopje koffie te halen, zodat hij zijn energie even kwijt kan.’’
”Het is ook belangrijk om te beseffen dat ADHD meer is dan ‘dat drukke kind in de klas’. Het ene kind met ADHD is namelijk de andere niet. Sommigen hebben vooral last van hyperactiviteit, de ander heeft juist moeite om zijn aandacht vast te houden als iets hem niet zo interesseert. Weer een ander is snel overprikkeld. Vaak gaat het om een combinatie van verschillende kenmerken.”
‘’Vaardigheden zoals plannen en structureren zitten er vaak niet van nature in. Daar moeten de meesten een eigen manier voor vinden. Maar ADHD is niet alleen maar negatief, de meeste mensen met ADHD zijn bijvoorbeeld bovengemiddeld stressbestendig en creatief! Ze kunnen hun talenten goed inzetten om te bereiken wat ze willen. Ook zijn er allerlei oplossingen om die ‘saaie’ taken leuker maken: van visionboards en kleurrijke schema’s opstellen tot luidkeels zingen tijdens het opruimen van de slaapkamer.’’
‘’Eigenlijk kun je als docent met een kort gesprekje al een groot verschil maken. Je kunt een leerling goed helpen door te vragen wat hij nodig heeft om bijvoorbeeld op tijd te komen, zich te concentreren of het huiswerk af te krijgen. Ik werk dan ook wel samen met docenten om leerlingen de juiste tools te geven, zodat ook zij optimaal tot hun recht komen tijdens lesuren en toetsen. De leerlingen zetten iets negatiefs om in iets positiefs, zoals ik dat ook altijd probeer te doen. Maar dan gelukkig wat eerder in het leven! Wat dat met de leerlingen doet, is mooi om te zien.’’