Puber? Zo werkt jouw brein
Hoor je je ouders wel eens verzuchten “Nou, je bent weer lekker aan het puberen…”? Haal je kennelijk af en toe (of oké, misschien best wel vaak) het bloed onder hun nagels vandaan, maar ben je je van geen kwaad bewust? Denk je op dat soort momenten alleen maar “láát me toch!”? Wees gerust, je bent normaal. Maar je ouders ook! Het valt niet mee om met een puber te dealen. Hoe komt dat eigenlijk? Wat gebeurt er allemaal in jouw hoofd (en de rest van je lichaam) wat jouw pubergedrag verklaart? En hoe zouden ouders en andere volwassenen het best met je om kunnen gaan? Vragen genoeg! Gelukkig zijn er ook antwoorden.
Lange termijn is voor watjes
Eigenlijk is de puberteit de laatste fase van ‘project brein’. Je hersenen zijn qua grootte (zo goed als) uitgegroeid, maar op inhoudelijk vlak zijn ze nog niet af. Er moeten daar binnenin nog talloze verbindingen worden verbroken of juist worden aangemaakt.
Zo is het emotionele deel van je hersenen nog niet verbonden met het rationale deel. Het voorste deel van je hersenen is voor cognitieve functies zoals plannen, organiseren, abstract denken, sociaal gedrag en impulsbeheersing. Pas rond je 25e is dit hersendeel klaar. Tot die tijd ben je vooral bezig met de korte termijn. Lange termijn? Die is voor watjes. Ook is er nog geen balans tussen je intellectuele en sociaal-emotionele ontwikkeling. Het gevolg? In deze levensfase houd je minder rekening met anderen, handel je impulsief, snak je naar sensatie en neem je relatief veel risico’s. “Denk nou eens na voordat je iets doet!” Zucht, daar gaan we weer.
Brutaal? Assertief!
Comazuipen, hangjongeren… Als puber kom je er vaak niet al te best vanaf in de media. Maar is dat wel terecht? Martijn Lampert werkt bij marktonderzoeksbureau Motivaction en verdiept zich al 25 jaar in mensen. In 2009 bracht hij samen met zijn collega Frits Spangenberg een boek uit: ‘de grenzeloze generatie en de eeuwige jeugd van hun opvoeders’. Het boek maakte heel wat discussie los. Kort geleden verscheen deel twee van de grenzeloze generatie: ‘de onstuitbare opmars van de B.V. IK’, over jongeren die van school naar een baan gaan. Lampert deed onderzoek met zijn collega onder 10.000 jongeren en hun ouders. Hij adviseert om jongeren aan te spreken op een manier die aansluit op hun belevingswereld. “Veel volwassenen noemen jou als jongere ongeïnteresseerd. Dat is echt te kort door de bocht. Je kunt ook zeggen: dan weten wij jongeren blijkbaar niet te raken. En dat je af en toe een beetje brutaal bent heeft een functie, in de huidige maatschappij is die assertiviteit gewoon nodig.”
Wildste ideeën
Hoor je wel eens dat je eerder op moet staan? Of zelfs dat je lui bent? Onterecht, zegt Lampert. “De biologische klok van pubers is gewoon anders”, zegt Martijn Lampert. “Eigenlijk zouden scholen om 10 uur moeten beginnen om daarop in te spelen.” Ook ontsnap je als puber graag in gedachten naar een andere wereld. Je droomt weg, bent minder scherp en fantaseert erop los. Van daaruit ontstaan natuurlijk de wildste ideeën. Plezier en genieten zijn de belangrijkste doelen in je leven. Dit staat haaks op de belevingswereld van jouw ouders, die juist balen dat ze structureel te weinig tijd hebben voor zichzelf: rustig een goed boek lezen, een avondje uit of een hobby.”
Meer duidelijkheid graag!
Uit het onderzoek van Lampert en Spangenberg blijkt dat jongeren door de jaren heen steeds gelijkwaardiger worden aan hun ouders. De ouder-kindrelatie lijkt soms zelfs op een normale vriendschap. Lampert: “Ouders van nu willen het liefst ‘forever young’ zijn. Voor je het weet zitten ze met je te Facebooken en Whatsappen ze je een YouTube-link.” Nou, daar zit je mooi mee. Allemaal leuk en aardig, maar jij snakt naar een duidelijke rolverdeling. Vader, moeder, kind, klaar. Lampert: “Zo is het inderdaad. Tuurlijk is een fijne relatie met je ouders belangrijk en met een overlegsfeer is niets mis. Maar ouders mogen best wat meer regeren over hun kinderen. Jongeren geven aan dat ze zelf, ‘als ze later groot zijn’, hun kinderen meer structuur en duidelijkheid willen bieden. Dat zegt veel! De overheid doet het wél. Neem de nieuwe regels rondom alcohol. Die zijn zowel voor ouders als jongeren prettig, omdat ze duidelijkheid bieden.” Iets doen wat tegen de regels is, is spannend. Zo lang dat binnen de perken blijft en het niet voor onveilige situaties zorgt, moet dat af en toe kunnen. Lampert: “Ook dat heeft weer te maken met die blinde vlek voor de lange termijn. Je handelt op dit moment en dat telt. Daarom is sparen vaak lastig. Dat is iets voor later. Geld moet nú rollen! Je telefoonabonnement moet betaald worden, die geweldige sneakers zijn een must have en oh ja, morgenavond ga je stappen.” Ook op het gebied van geld is het dus belangrijk dat je niet té vrij wordt gelaten. Je ouders doen er goed aan om jou het belang van een budget te laten inzien. Als je nu alles zomaar krijgt, kom je later van een koude kermis thuis. Als je dan zelf moet werken voor je geld kan dat zwaar vallen.Meer duidelijkheid graag!
Je weet het best
Vinden jongeren school eigenlijk wel belangrijk volgens het onderzoek? Lampert: “Dat verschilt uiteraard per jongere. School wordt best belangrijk gevonden, maar wat kun je er eigenlijk mee? School moet in feite concurreren met vrijetijdsbesteding. De films, games en apps die jij dagelijks op je netvlies krijgt, zien er qua visuele vormgeving goed uit. De kloof tussen het onderwijs en jouw belevingswereld moet kleiner. Daar wordt door steeds meer scholen hard aan gewerkt.” Volgens het onderzoek zijn veel pubers op zoek naar voorbeelden. Op school, maar ook thuis. Je oudere buurjongen die het goed voor elkaar heeft, of een kennis van je ouders waarmee het klikt. Lampert: “Veel volwassenen kunnen daar richting jongeren een grotere rol in spelen dan ze denken.”
Wel vrienden, geen Funda
De invloed van andere jongeren is volgens het onderzoek heel groot. Lampert: “Hoe jonger je bent, hoe groter de invloed van je ouders is. Rond de middelbare schooltijd wordt die invloed minder en neemt de invloed van jouw peers (dit zijn jouw gelijken, dus andere jongeren) toe. Vrienden zijn heel belangrijk. Zij zorgen voor een groepsgevoel. Je leert om dingen met anderen te delen en om op anderen te vertrouwen. Het gaat niet meer alleen om jou en dat is heel gezond! Je gaat de wereld wat meer verkennen, er is meer dan het leven thuis met je ouders. Ook je fysieke omgeving is belangrijk. Van een dorp naar een stad verhuizen heeft een enorme impact, ook op je schoolprestaties. Kortom: eindexamens in zicht en zitten je ouders verdacht vaak op Funda? Doe er wat aan.”
De leerlingbegeleiders en docenten van Luzac weten álles van het puberbrein. Wij begeleiden jou op een doeltreffende manier, omdat we weten hoe jij denkt en handelt. Kortom: we weten wat jij nodig hebt en steunen jou. Meer motivatie, meer zelfvertrouwen en meer succes? Kom maar op, wij laten jou grenzen verleggen als nooit tevoren.
Benieuwd of Luzac ook iets jou is? Kom dan eens langs voor een afspraak op een vestiging in de buurt.